هلال ماه پرچم ترکیه چه معنایی دارد؟
این سرزمین، همچون پل عظیمی بین اروپا و آسیا واقع است؛ اما از لحاظ جغرافیایی، اکنون به قاره آسیا تعلق دارد. بخش کوچک اروپایی ترکیه، باقیمانده ای ازسرزمین های اروپایی است که قرن ها به کشور ترکیه تعلق داشتند. در افسانه ها آمده است؛ شبی سلطان عثمان اول (۱۳۲۶-۱۲۸۸)، که پیش تر به افتخار او ترکیه را «امپراطوری عثمانی» می نامیدند، در رؤیا، منطقه ی وسیعی را دید که هلال ماهی بر فراز آن گسترش یافته بود. او این رؤیا را به معنای چنین فرمانی از جانب خداوندتعبیر کرد، که تمام کشورهای غیر مسلمان را، چه در غرب و چه در شرق، فتح کند و به دین اسلام درآورد. کشورگشایی های ترکیه در دوره سلطان عثمان اول شروع شد، که در سال ۱۶۸۳ میلادی، تا دروازه های شهر وین پیشروی کرد. از قرن سوم پیش از میلاد، در بیزانس، هلال ماه نماد هکاته، الهه محافظ و نگهبان شهر بیزانس بود.
در سال۱۴۵۳میلادی، پس از تسخیر بیزانس (استانبول امروزی)، به دست سلطان محمد دوم، هلال ماه به نشانه ی فرمانروایی و پیروزی امپراطوری عثمانی برگزیده شد. سلطان سلیم اول(۱۵۲۰-۱۵۱۲) نیز هلال ماه را تا حد نشان عالی و اصلی ترکیه ترفیع داد. قرمز، رنگ امپراطوری ترکیه است. ستاره، که نخستین بار در قرن ۱۸میلادی روی پرچم ترکیه ظاهر شد، به نشانه وحدت و یکپارچگی تمام بخش های مملکت است. ستاره با سوره ۵۳ قرآن، نجم، نیز مناسبت دارد.
امپراطوری عثمانی
درباره بیرقهای امپراطوری عثمانی، یعنی پایه گذار مهمترین و پردوام ترین تشکیلات سیاسی دوره اسلامی، مدارک و اسناد فراوانی به صورت منابع تاریخی و ادبی، نقشه، اسناد رسمی، نقاشی و اصل پرچمهای نگهداری شده در موزه‌ها موجود است.
پرچمی که حاکم سلجوقی قونیه همراه با سایر علائم حاکمیت برای غازی عثمان فرستاده بود، رنگ سفید داشت و می‌توان گفت که از پرچم ایلخانیان اقتباس شده بود. با وجود این، از نوشته عاشق پاشازاده چنین برمی‌آید که عثمانیان در قرن نهم از قماش قرمزی که در آلاشهر بافته می‌شد پرچم و خلعت می دوختند از گفته‌های طورسون بیگ (معاصر سلطان محمد فاتح) معلوم می‌شود که ناوگان و نیروی دریایی عثمانی از پرچم قرمز و ینی چریها از پرچم سفید استفاده می‌کرده‌اند.
عثمانیان از قرن هشتم، همانند سایر دولتهای ترک، پرچمهای مختلف به کار می‌بردند. در قرن نهم علاوه بر سنجقهای سلطانی پرچمهای دیگر نیز بود که به اجاقهای قاپی قولی (مراکز پاسداران ینی چری،) رجال دولتی، بیگلربیگها، فرمانده و روسای ناوگان، مراکز ناویان و کشتیهای بازرگانی تعلق داشت.این پرچمها رنگها و نقشهای مختلف داشتند برای مثال، لنگر کشتی، کلید، ماهی، و جز آنها نشانه‌های ویژه پرچمهای گردانهای مختلف سپاه ینی چری بود و افراد این گردانها این نقشها را با مرکب یا باروت بر بازو یا ساق پای خود خالکوبی می‌کردند.
در تاریخ عسکری عثمانی تالیف جواد پاشا به نقل از مارسیلی به این علامتها اشاره شده است. بعدها علامتهایی چون توپ و خمپاره نیز بر روی پرچمهای واحدهای نظامی از قبیل توپچیان، لغمچیان (نقب زنان) و خمپاره اندازان مشاهده می‌شود. در قرن نهم و دهم اطلاق صفت آق بیرق (سفید پرچم) به ینی چریها یا سرخ به دسته سپاه، زرد بیرق به دسته سلاحدار و آلاجه بیرق (دارای پرچم رنگارنگ) به دسته متوسط و پایین، به دلیل رنگ پرچمهایشان بوده است.
سلیمان قانونی
به نوشته‌های منابع مختلف، در زمان بایزید دوم، سلیم اول و سلیمان قانونی تغییر نکرده بوده است. در قرنهای بعد، سنجق شریف، یعنی پرچم مقدس که گفته می‌شد از آن پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم بوده و به عثمانیان انتقال یافته، اهمیت زیادی کسب کرد.
در سالهای اول سلطنت قانونی (۹۲۶ـ ۹۷۴) پرچم سفید (مخصوص ینی چری)، رنگارنگ، قرمز، زرد (مخصوص واحدهای نظامی) معمول بود و به ادعای عالی، وقایع نویس، در قرن دهم، در نتیجه گسترش امپراطوری عثمانی به شش رنگ رسیده بود؛ یعنی به پرچمهای ینی چری، رنگهای سبز و سیاه افزوده شده بود.
در زمان سلیمان قانونی، استفاده از چهار رنگ (سفید، قرمز، زرد و رنگارنگ) به وسیله ینی چری صورت اصل و قاعده را داشت و تحویل سه سنجق به رنگهای سفید، قرمز، و دو پرچم قرمز و سبز و دو پرچم قرمز و رنگارنگ به ابراهیم پاشای صدر اعظم، فرمانده سپاه در لشکرکشی به مجارستان، نشان می‌دهد. که این رنگها خاص پرچمهای نیروهای سلطان بوده است. از اشعار شاعرانی چون خیالی، سوزی و چمچق محمد چلبی بر می‌آید که بیگلربیگیها در قرن دهم، پرچم قرمز داشته‌اند. وجود دو سنجق سلطنتی سفید و قرمز سلیم اول در جنگ چالدران به طور قطعی نشان می‌دهد که هر دو پرچم در آن روزگار مخصوص سلطان بوده است.
سنجق قرمز سلطنتی در اوایل قرن دهم ـ چه بسا قبل از سلیم اول ـ نیز معمول بوده است.
سنجق سبز از دیر باز در میان عثمانیان معمول بوده است پرچمهای سبز خاص غازیان بوده و اغلب نیروی دریایی از آنها استفاده می‌کرده‌اند. هنگام فتح استانبول کشتی سلطان محمد فاتح، پرچم سبز داشته است. در قرن دهم بر پرچم خود که از پارچه سبز بوده نقش ذوالفقار ترسیم و آیه‌های فتح و نصر نوشته بوده است. به نوشته اولیاچلبی در قلعه‌های مرزی روم ایلی، هنگام حمله و غارت ـ که رسم زمان بود ـ از سنجق استفاده می‌کرده‌اند. در قرن دهم، بر خلاف قرن نهم که رنگ قرمز بیشتر مورد استفاده بوده اغلب سبز استفاده می‌شده و در کنار آن، پرچمهای سفید، قرمز، زرد، با خطوط افقی قرمز (الوان) رواج داشته است.
در قرن دوازدهم پرچمهای دریا سالاران سبز بوده و همراه آن از رنگ قرمز نیز استفاده می‌شده است. روی پرچمها نقشهای ذوالفقار (شمشیر دو تیغه)، سه ستاره، تیر و کمان، لنگر و مانند آن بوده است. در ۱۲۰۷، در پرچم کشتیها بیشتر از رنگ قرمز استفاده می‌شده است. در نیروی زمینی و دریایی سلیم سوم ستاره هشت پر به هلال منقوش بر روی پرچمها افزوده شده است. به استناد تصاویر باقی مانده از این دوره، در بندرهای بازرگانی و کشتیهای گوناگون، پرچمهایی با رنگهای آبی، قرمز، سفید، سبز و زرد و نقشهای سه گوش، چهار گوش، ستاره، خط و غیره رواج داشته است. در زمان محمود دوم، علاوه بر نقشهای متداول از گذشته، بیرقهای برافراشته بر قلاع و ابنیه دولتی قرمز و دارای شکل ماه و ستاره بوده‌اند. از انحلال سازمان ینی چری، پرچمهای آنان دیگر مورد استفاده قرار نگرفته و کاربرد واژه بیرق نیز که در میان آنان شیوع یافته بود، ممنوع اعلام شد و امریه‌هایی به تمام نقاط صادر گردید که به جای واژه بیرق از سنجق استفاده شود.
دوره ینی چریها
از پرچمهای اواخر دوره ینی چریها (سربازان ویژه در دوران امپراطوری عثمانی که از توان نظامی زیادی برخوردار بودند) که اغلب رنگ قرمز داشته‌اند، پرچمی در موزه نظامی موجود است که راس دو شاخه دارد و نقش یک ذوالفقار و یک دایره بر روی آن دیده می‌شود: پرچمی متعلق به زمان سلیم سوم که در موزه طوپقاپی سرای موجود است قرمز رنگ است و در وسط آن هلالی با نخ زرد رنگ و در چهار گوشه آن هلال دیگر سرمه دوزی شده است. «عساکر منصوره محمدیه» که به فرمان محمود دوم تشکیل یافته بود، پرچمهای سیاهی داشتند که شهادتین و آیه‌های فتح و نصر بر روی آنها نوشته شده بود. تا اعلان دومین مشروطیت (۱۳۳۷/۱۹۱۹) در سپاه، پرچمهای (سنجقهای) گوناگون رواج داشت که
طغرای سلطان در وسط آنها منقوش بود و آیه‌ها و نشانهای دیگر نیز بر روی آنها وجود داشت. این پرچمها را با انواع منگوله‌های طلایی و نقره‌ای، می‌آراستند و رنگ آنها عموما قرمز بودند
عبدالحمید دوم
در زمان عبدالحمید دوم سنجقی مخصوص خلافت وجود داشت که از اطلس قرمز بود و اطراف آن، به صورت چارچوبه، گلابتون دوزی شده بود. در وسط آن سوره «فتح» در یک رو و تصویر خورشید در روی دیگر منقوش بود. بالای دیرک سنجق هلالی وجود داشت. به نظر می‌رسد که در نیمه دوم اول قرن سیزدهم، پرچمی قرمز (آل) رنگ با نقش هلال و ستاره معمول بوده که پرچم رسمی امپراطوری عثمانی به شمار می‌رفته است . در تصاویری که پرچمهای امپراطوری عثمانی دوره عبدالمجید را نشان می‌دهد، غیر از سنجق طرابلس که رنگ سبز و نقش سه ستاره دارد ، سایر پرچمها قرمز است و در وسط آنها نقشهای گوناگون دیده می‌شود.
از جمله این نقشها می‌توان از طغرای سلطانی، خورشید با پرتوهایی در چهار طرف هلال و ستاره هشت پر، ستاره در گوشه راست فوقانی، هلال و ستاره قرمز بر متن سفید رنگ که آن نیز بر زمینه قرمز قرار دارد نام برد.
در بیرقهای نواحی تحت تسلط عثمانی، از قبیل بیگاربیگیهای صرب، افلاق و بغدان (مولداوی و والاکیا، امروز در رومانی)، جزیره سیسام (از جزایر دریای مدیترانه) همراه رنگهای آبی، زرد و سفید رنگ نیز به نشانه حاکمیت عثمانیان به کار می‌رفته و نقشهایی چون ستاره سفید، دو شاهین، و گله گاونر وجود داشته است. از زمان عبدالعزیز، قرار دادن طغرای سلطانی در داخل خورشید رنگ بیضوی که دارای هشت شعاع بود، معمول شد. این پرچم سلطنتی، که بعدها رنگ آن به قرمز آلبالویی تبدیل شد، تا انقراض سلطنت باقی ماند. در این دوره رنگ سبز به کشتیهای کاروان حاجیان و طریقتهای تصوف اختصاص داشت.
